Artan gübre fiyatları verimi düşürdü

Son yıllarda gübre fiyatlarının artması, üreticilerin girdi maliyetlerini artırırken, uzmanlara göre Türkiye'de bu yıl tarımsal üretimdeki yetersiz gübreleme, verimi düşüklüğüne neden olabilir.  Verilere göre Türkiye, tükettiği gübrenin yarısını kendisini üretiyor, yarısını ise ithal ediyor. Fakat Türkiye'de üretilen gübrenin hammaddesi, yüzde 80-90 oranında ithalatla karşılanıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı ise son bir yıldır Türkiye'nin yıllık gübre üretimi ve tüketimi, gübre fiyatları ve ithalat oranları gibi verileri resmi internet sitesinde paylaşmayı durdurdu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre son 1 yılda gübre fiyatları yüzde 152 oranında arttı. Çiftçiler ve sektör temsilcileri ise bu artışın yüzde 315 civarında seyrettiğini kaydediyor. Türkiye İstatistik Kurumu, 2022 yılı Aralık ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ne göre yıllık artış yüzde 103,14, aylık ise yüzde 0,72 ancak fiyat artışının nereden nereye geldiğini anlamak için son 3 yıla bakmak yeterli. Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi 2020’de yüzde 17,52 oranında artarken 2021’de yüzde 45,61 arttı. 2022’de ise yüzde 103,14 oldu. TÜİK verilerine göre, 2022’de fiyatı en çok artan tarımsal girdilerde gübre ve toprak geliştirici ürünlerdeki artış yüzde 101,48 oldu. 2022 yılı boyunca ise gübre fiyat değişim oranı yüzde 189.56 oldu.

DIŞA BAĞIMLIYIZ

Türkiye'nin gübre üretiminde kullanılan hammaddeler bakımından yüzde 95 dışa bağımlı olduğunu söyleyen Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Antalya Şube Başkanı Prof. Dr. Dursun Büyüktaş, “Son 2 senede Doların artmasıyla gübre fiyatlarında ciddi yükseliş yaşandı. Biz de gübrenin ham maddesinin yüzde 95’ini ithal ettiğimiz için dışa bağımlıyız. Çünkü gübrenin ham maddesini genelde Çin ve Rusya’dan tedarik ediyoruz. Aynı zamanda pandemi döneminde üretimin kısıtlanması da fiyatları çok etkiledi.  Çiftçi de masraflarını dengeleyebilmek için attığı gübre miktarını azalttı. Eskiden 1 çuval gübre atarken, artık yarım çuval atar oldu. Bunun sonucunda da üretimde bir verim düşüklüğü meydana geldi. Bunu en belirgin olarak buğdayda gördük” şeklinde konuştu.

ÇİFTÇİ FARKLI ALANLARA YÖNELDİ

Öte yandan fiyat artışının üreticiyi farklı alanlara yönlendirdiğini belirten Antalya Muratpaşa Ziraat Odası Başkanı Nazif Alp, “Eskiden sadece serada domates yetiştirirken, artık marul, maydanoz, semizotu gibi alanlara yöneldi. Çiftçiler üretimden çekildiği kadar, farklı üretim alanlarına da kaydı. Yani çiftçi maliyeti az olan ürünlere doğru kaçmaya başladı. Mesela yeşilliklerde maliyet çok az. Çiftçilere destek verildiği sürece, biz her şeyi üretebiliriz. Bizim ülkemizin bu kapasitesi var. Ama çiftçilerimizin elinden tutan yok. Şuan damlama sulama sistemleri için kullanılan sıvı gübrelerin fiyatları aşırı yükseldi. Örneğin 25 kilosu Bin 800 lirayı geçti. Çiftçinin belini en çok bunlar büküyor. İlk fiyatlar yükseldiğinde bu gübrenin fiyatları 80 Lira'ydı. Şuan ise Bin 800 liraya kadar çıktı. Çiftçi bunları nasıl karşılasın? Aynı zamanda gübre fiyatlarını düşürülememesinin sebebi de dışa bağımlı olmamız. Burada yapılması gereken en önemli adım, devletin yaptığı desteklemeleri arttırması” ifadelerini kullandı.